در یک دستهبندی کلی، آپشنهایی که ویژگیهای معمولی و عرفی و استاندارد دارند را آپشنهای معمولی (Vanilla Options) و آنهایی که ویژگیهای غیرعادی و غیرعرفی و غیر استاندارد دارند را آپشنهای نامتعارف (Exotic Options) نامیدهاند. در ادامه چند نمونه از آنها معرفی میشوند
هر قرارداد آپشن تعدادی بند دارد و بر اساس ماهیت آن بندها، یکسری ویژگیها بدست میآورد که آنرا از سایر آپشنها با بندهای متفاوت، متمایز میکند. به مرور زمان، فعالین بازارها، به منظور افتراق این قراردادها از یکدیگر، متناسب با ویژگیهای هر کدام بر روی آن نامی نهادهاند
برای مثال ویژگی متمایز آپشنی که نام آمریکایی بر آن نهادهاند، این است که در طول دوره معاملاتی، هر زمان میل داشتید میتوانید قرارداد را اعمال کنید و لزومی ندارد که حتماً تا تاریخ سررسید صبر کنید!
ویژگی متمایز آپشنی که اروپایی نامیده میشود، این است که فقط در تاریخ سررسیدِ ذکر شده در قرارداد، امکان اعمال آنرا دارید (آپشنهای رایج در بازار ما، تابحال همگی از این نوع بودهاند). میتوان گفت بندها و ویژگیهای آپشن اروپایی یک استاندارد و معیار برای قرارداد آپشن هستند
در بعضی بازارها، آپشنهایی وجود دارند که بندهای آنها بسیار غیرعادی و بدور از استاندارد هستند. برای مثال
آپشنهای انتخابگر (Chooser Options)
این ویژگی را دارند که به دارنده قرارداد اجازه میدهند در یک محدوده زمانی مشخص، پس از بستن قرارداد، بتواند اختیارِ خرید بودن یا اختیارِ فروش بودن قرارداد را انتخاب کند
آپشنهای مرکب (Compound Options)
ویژگی غیر عادی و نامتعارف آن ها این است که دارایی پایه آنها سهم، زعفران یا سکه نیست بلکه یک قرارداد آپشن دیگر است! یعنی قرارادی میبندید که مطابق آن اختیار خرید یا فروش یک قرارداد اختیارِ خرید یا اختیارِ فروش را به قیمت مشخص و در زمان مشخص، به دست میآورید!!
باینری آپشنها (Binary Options)
در ایران بیشتر فعالین بازار فارکس آنها را میشناسند، هم جزو آپشنهای نامتعارف محسوب میشوند. این آپشنها حالتی صفر و یکی یا «بله و خیر» دارند به همین خاطر باینری نامیده میشوند.
با یک مثال ویژگیشان را توضیح میدهیم
فرض کنید قیمت فعلی سهم وبصادر امروز ساعت 10، 400 تومان است. به نظر شما در ساعت 10:30 دقیقه، قیمت آن بالای 410 تومان (قیمت اعمال) خواهد شد یا خیر (یا زیر 410 تومان خواهد رفت)؟ اگر فرضاً پیشبینی کنید که زیر 410 خواهد رفت، میتوانید برای این پیشبینی خود نرخی تعیین کنید، برای مثال 100 هزار تومان. حالا در ساعت 10:30 (موعد سررسید) که آپشن منقضی میشود، اگر قیمت کمتر از 410 باشد، پیشبینیتان درست بوده است و 70 درصد از مبلغ طرف مقابل یعنی 70 هزار تومان بعلاوه مبلغ اولیه خودتان (100 هزار تومان) را میبرید. اما اگر در هنگام انقضای آپشن قیمت سهم بالای 410 تومان باشد، تمام 100 هزار تومانی را که سرمایهگذاری کرده بودید را از دست خواهید داد. در باینری آپشنها میزان ریسک کاملا مشخص است و هرگز فراتر از مقدار سرمایهگذاری نخواهد بود
آپشنهای نگاه به گذشته (Look-Back Options)
ویژگی آپشنهای نگاه به گذشته (Look-Back Options) این است که در هنگام بستن قرارداد قیمت اعمال آن مشخص نیست. فقط در موعد سررسید، با نگاه به گذشته حرکات سهم پایه در طول دوره قرارداد، قیمت اعمال مشخص میشود
آپشنهای سبدمحور (Basket Options)
ویژگی غیر عادی آپشنهای سبدمحور (Basket Options) این است که دارایی پایه آنها یک تک دارایی نیست، بلکه سبدی از داراییها است!
آپشنهای امتدادپذیر (Extendible Options)
ویژگی آپشنهای امتدادپذیر (Extendible Options) این است که میتوان در موعد سررسید، برای مدت زمان مشخصی، سررسید را تمدید کرد. این کار را هم دارنده و هم فروشنده آپشن میتوانند انجام بدهند
مثالها در اینباره زیاد هستند، با هر تغییر جزئی در بندهای قرارداد، خواص و ویژگیهای متفاوتی برای آن ظاهر میشود و نامی مطابق با آن ویژگیها بر آپشن نهاده میشود. دقیقاً مشابه عناصر اتمی که با اضافه شدن یک پروتون خواص و ویژگیهای آن تغییر کرده و نام متفاوتی میگیرد
در صورت تمایل میتوانید ویدئوی زیر درباره اختیار معامله آمریکایی و اروپایی را نیز مشاهده کنید: