سقف موقعیت های باز در قراردادهای اختیار معامله

موقعیت باز در قراردادهای  اختیار معامله 

به تعداد قراردادهای آپشنی که هنوز تسویه نشده‌ و سررسید آنها فرا نرسیده ، فارغ از اینکه موقعیت اختیارخرید(کال)  یا اختیار فروش(پوت) باشد ، گفته می‌شود. به بیان ساده‌ تر ، تعداد موقعیت باز  برابر است با تعداد کل قراردادهای خریده یا فروخته شده، نه مجموع هر دو با هم

در مقاله موقعیت باز چیست و چه کاربردی دارد به طور کامل به توضیح این مفهوم پرداخته ایم

سقف تعداد موقعیت‌های باز قراردادهای ‌اختیار معامله

حداکثر تعداد مجاز موقعیت‌های باز مشتری، کارگزار یا بازار در هر زیرگروه هم‌ماه ( مجموعه قراردادهای یک سر رسید)می باشد که توسط سازمان بورس تعیین می شود

این سقف را در اطلاعیه های  سررسیدهای جدید که توسط سازمان تحت عنوان   " آغاز دوره معاملاتی اختیار خرید و فروش "  منتشر میشود  را می توانید مشاهده کنید

نکات مهم  در مورد پر شدن سقف موقعیت باز و ممنوعیت انجام معامله فزاینده (کال یا پوت)

طبق مصوبه هیئت مدیره شرکت بورس سقف قراردادهای باز اختیار معامله صندوق ها حداکثر به اندازه نصف سقف خود صندوق می باشد (50 درصد تعداد واحدهای صندوق) و تا وقتی تعداد واحدهای یک صندوق افزایش سقف نگیرد، سقف قراردادهای اختیار معامله (آپشن) را هم بالا نمی‌برند

وقتی هم یک قرارداد هم‌ماه به سقف رسید، تعداد قراردادهای باز باید تا 80 درصد سقف کاهش پیدا کند تا دوباره اجازه اخذ موقعیت فزاینده(خرید یا فروش) داده شود

برای روشن شدن مطلب یک مثال واقعی از پر شدن سقف قراردادهای اختیار معامله اهرم سررسید 23 خرداد 1403 می زنیم: 

تعداد کل واحدهای صندوق سرمایه گذاری سهامی کاریزما-اهرمی با نماد اهرم در اول خرداد 1403،تعداد 4 میلیارد واحد بود

سقف موقعیت های باز صندوق ها 50 درصد است، پس سقف موقعیت باز آپشن صندوق اهرم می شود 4 میلیارد واحد ضربدر 50 درصد که می شود 2 میلیارد واحد و چون اندازه هر قرارداد آپشن اهرم 1000 واحد است پس کل موقعیت بازهای اهرم می شود 2 میلیون قرارداد، 

شامل :

11 سری قرارداد کال (ضهرم)از 1200 تا 2800 

11 سری قرارداد پوت (طهرم)از 1200 تا 2800 

در تاریخ  یک خرداد 1403 تعداد موقعیت های باز قراردادهای سررسید 23خرداد اهرم به 2 میلیون واحد و سقف مذکور رسید

بعد از این تاریخ تا زمانی که مجددا تعداد موقعیت های باز به 80درصد 2 میلیون یعنی 1.6 میلیون واحد کاهش یافت، یعنی تا 8 خرداد، ایجاد موقعیت فزاینده خرید و فروش توسط معامله گران عملا غیرممکن شد و صرفا دارندگان موقعیت باز قادر به بستن موقعیت خود (آفست) بودند.( خریداران ضهرم و طهرم با فروش آن و بالعکس)

فرضا  شخصی که ضهرم3006 خریده ، فقط می توانست ضهرم3006 فروش بزند، آن هم حداکثر به تعداد خریدش. خوب وقتی آفست می کنیم تعداد موقعیت باز کم می شود. 

حالا در همین ضهرم و طهرم 23خرداد1403  باید آنقدر آفست می شد و موقعیت باز کم می شد تا می رسید به 1 میلیون و 600 هزار موقعیت باز.(80 درصد 2 میلیون کل موقعیت های باز) آنجا دوباره خرید و فروش فزاینده آپشن ها آزاد می شد، که در تاریخ 8 خرداد با کاهش تعداد موقعیت های باز ناشی از آفست معامله گران آپشن، مجددا امکان اخذ موقعیت های خرید یا فروش فزاینده برای همه معامله گران فراهم گردید

مخاطرات و ریسک های پر شدن سقف موقعیت های باز 

سرمایه گذاران و دارندگان موقعیت های باز باید همواره توجه داشته باشند که با پر شدن سقف موقعیت های باز بازار، دیگر نمی توان موقعیت فزاینده گرفت

به عبارت دیگر فقط دارندگان موقعیت خرید، مجاز به ثبت سفارش فروش و بالعکس و دارندگان موقعیت فروش، مجاز به ثبت سفارش خرید خواهند بود

لذا با توجه به عدم امکان ورود بازیگران و معامله گران جدید به این موقعیت و عدم امکان اخذ موقعیت های فزاینده حتی توسط دارندگان فعلی موقعیت، نقد شوندگی این آپشن در بازار به طور محسوسی کاهش خواهد یافت

در نتیجه برای اجتناب از این ریسک، پیشنهاد می شود که سرمایه گذاران بخشی از قراردادهای باز خود را به سررسیدهای دورتر منتقل کنند یا قبل از پر شدن سقف اقدام به بستن موقیت خود نمایند

نکته اول  :

• سرمایه گذاران باید دقت کافی داشته باشند که ریسک این موضوع(پر شدن سقف موقعیت باز) یک امر نسبی است و بستگی به نوع استراتژی هر سرمایه گذار و ترندی که بر کلیت بازار حاکم است ( بازار صعودی، نزولی و یا ساید) دارد  و همچنین موقعیت زمانی قرارداد و دور یا نزدیک بودن آن به زوال زمانی قرارداد، ممکن است اثرات متفاوتی را برای هر سرمایه گذار داشته باشد
  

 نکته دوم  :

• افزایش تعداد موقعیت های باز و نزدیک شدن آن به سقف موقعیت های باز، نشان دهنده ورود پول به یک نماد و همچنین بیانگر توجه و علاقه معامله‌گران به آن نماد است که ممکن است به دلایل مختلفی این امر اتفاق بیفتد

نکته اخر : 

• یکی از راه های یافتن جذابیت یک نماد برای بررسی بیشتر، مشاهده آمارهای بیشترین ارزش معاملات اختیار معامله و برترین دارایی های پایه به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه در سایت  آپشن باز و مقایسه آن با تغییرات تعداد موقعیت های باز و نزدیک شدن آن به سقف می باشد. به عنوان مثال نماد اهرم در ماه های اخیر، همواره در آمارهای سایت آپشن باز  بیشترین ارزش معاملات روزانه، هفتگی و ماهانه را دارد  و از طرف دیگر عمدتا در معرض پر شدن سقف موقعیت باز هم قرار دارد

سوالات پر تکرار 

سقف موقعیت ها که پر شود چه می شود؟ 
 فقط دارندگان موقعیت باز می توانند آفست کنند
 
چه زمانی دوباره می توان معامله کرد و موقعیت فزاینده گرفت ؟
وقتی آنقدر دارندگان موقعیت های باز، موقعیت های خود را آفست کنند که تعداد موقعیت باز به 80درصد سقف، ( در مورد اهرم یعنی به 1میلیون و 800 هزار قرارداد) برسد

از کجا می توان تعداد موقعیت های باز هر سررسید را مشاهده  و بررسی کرد؟
در سایت  آپشن باز ،دسترسی به نمودارهای موقعیت باز (  نمودار موقعیت باز برای هر قرارداد  ، نمودار  تغییرات روزانه کل موقعیت های باز  ، نمودار تعداد موقعیت باز بر حسب قیمت اعمال ( برای هر تاریخ سر رسید به صورت مجزا)   در قسمت  زنجیره قرارداد ها و یا دیده بان  سایت  از طریق ایکن های تعبیه شده امکان پذیر است  و می توان  تعداد موقعیت ها را در سر رسیدهای متفاوت به تفکیک تعداد کال و پوت  و  تجمیع شده  در  مشاهده کرد

راه دیگر هم این هست که با استفاده از  سایت tsetmc.com  تک تک قراردادهای کال و پوت هر سررسید را جمع کرد