نقطه سر به سر ( Break-even Point) نقطه‌ای‌ست که در آن میزان هزینه‌ها با میزان درآمدها برابر میشود و در این نقطه شخص نه سود و نه زیان کرده است. در ادامه نحوه محاسبه نقطه سر به سر برای چهار موقعیت گیری اصلی در قراردادهای آپشن همراه با مثال توضیح داده شده است.
سر به سری موقعیت خرید قرارداد اختیار خرید( خرید call)
نحوه محاسبه: (قیمت اعمال قرارداد + قیمت پرمیوم معامله شده)
فرض کنید سهمی در حال حاضر در بازار نقدی به قیمت 250 تومان در حال معامله است، یکی از قراردادهای اختیار خریدی که روی این اسم تعریف شده است قیمت اعمال 200 تومان دارد (به این معنی که با داشتن این قرارداد اختیار خریدن سهم در آن قیمت را خواهید داشت). اگر برای داشتن این قرارداد وجه پرمیوم 60 تومان پرداخت کنید،
مطابق تعریف، نقطه سر به سر شما:
قیمت اعمال (200 تومان) + قیمت پرمیوم (60 تومان) = 260 تومان خواهد بود.
هنگامی که قیمت سهم پایه به این نقطه برسد با اعمال کردن قرارداد شما نه زیان کرده‌اید و نه سود، چون با اعمال قرارداد هر سهم پای خودتان 260 تومان در می‌آید (بابت هر سهم 200 تومان پرداخت می‌کنید و از قبل هم 60 تومان بابت پرمیوم پرداخت کرده‌اید، مجموعا 260 تومان)، حال اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی 260 تومان باشد شما با فروختن سهم‌هایی که پس از اعمال در پرتفوی‌تان نشسته‌اند در بازار نقدی، نه سود کرده‌اید و نه زیان. هنگامی که قیمت سهم در بازار نقدی کمتر از این نقطه باشد و قرارداد را اعمال کنید زیان خواهید کرد، چون با اعمال قرارداد هر سهم پای خودتان 260 تومان می‌نشیند ولی در بازار نقدی قیمت آن کمتر از این مقدار است و در نهایت اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی از این نقطه بیشتر باشد و قرارداد را اعمال کنید سود خواهید کرد.
سر به سری موقعیت فروش قرارداد اختیار خرید ( فروش call)
نحوه محاسبه: قیمت اعمال قرارداد + قیمت پرمیوم معامله شده
فرض کنید قیمت سهم پایه در بازار نقدی 250 تومان، قیمت اعمال قراردادی که فروخته‌اید 200 تومان و پرمیوم پرداختی به شما 60 تومان بوده است.
در این صورت مطابق تعریف، نقطه سر به سر شما:
قیمت اعمال (200 تومان) + قیمت پرمیوم (60 تومان) = 260 تومان خواهد بود.
چرا؟ فرض کنید قیمت سهم پایه در بازار نقدی هنگام موعد سررسید 260 تومان باشد، اگر دارنده قرارداد در طرف مقابل قرارداد را اعمال کند، اختیار دارد که هر سهم را از شما به قیمت 200 تومان بخرد و شما متعهد هستید که به آن قیمت به او بفروشید. شما هر سهم را به قیمت 260 تومان از بازار نقدی می‌خرید و به قیمت 200 تومان در اختیار او می‌گذارید یعنی روی هر سهم 60 تومان زیان می‌کنید، اما از آنجایی که پیش از این 60 تومان بابت وجه پرمیوم دریافت کرده بودید، زیان 60 تومانی‌تان جبران میشود و مقدار هزینه‌ها و درآمدتان سر به سر شده است پس در صورتی که قیمت سهم پایه در موعد سررسید در نقطه 260 باشد نه سود کرده و نه زیان.
اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید از این نقطه بیشتر شود، شخص شما وارد زیان خواهید شد چرا که مجبور خواهید بود هر سهم را به قیمت بیشتری از بازار نقدی بخرید و با همان قیمت 200 تومان به طرف مقابل بدهید، در این صورت 60 تومان پرمیوم دریافتی‌تان امکان پوشش زیان وارد شده را ندارد.
اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید کمتر از این نقطه باشد، سود کرده‌اید. برای مثال اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید 210 تومان باشد و طرف مقابل قرارداد را اعمال کند، شما هر سهم را از بازار نقدی 210 تومان می‌خرید و مطابق قرارداد او هر کدام را 200 تومان از شما می‌خرد یعنی بابت هر سهم 10 تومان زیان می‌کنید ولی از آنجایی که پیش از این با فروش اختیار خرید به او بابت هر سهم 60 تومان پرمیوم دریافت کرده‌اید این 10 تومان زیان پوشش داده شده و 50 تومان سود خالص برای شما باقی می‌ماند. البته سود نهایی شما محدود است و نهایتا می‌تواند به اندازه پرمیوم دریافتی (60 تومان) باشد.
نکته : مطلبی که تحت عنوان قاعده کلی برای اعمال اختیارخریدها در منابع بیان میشود این است که تا زمانی که قیمت سهم بالای قیمت اعمال است (حتی یک ریال) برای کاهش ضرر از جانب پرمیوم ان را اعمال کنید اما لازم است این نکته یاداوری شود که در اعمال اختیارها باید شرایط بازار را مد نظر قرارداد. در جدول فوق به مورد سوم دقت کنید در صورت اعمال خریدار 15 تومان متضرر می شود و اگر اعمال نکند 20 تومان (کل پرمیوم پرداختی) ضرر می کند
حال تصور کنید در شرایط نزولی بازار یا سهم قرار دارید بعد از اعمال و نشستن سهم به پرتفو ممکن است با افت بیشتر قیمت سهم یا حتی با شرایط صف فروش مواجه شوید و نتوانید در قیمت مورد نظر خود سهم را به فروش برسانید و در قیمت های پایین تر مجبور به فروش شوید که طبیعتا به ضرر شما افزوده خواهد شد.
سر به سری موقعیت خرید قرارداد اختیار فروش ( خرید put)
نحوه محاسبه: قیمت اعمال قرارداد - قیمت پرمیوم معامله شده
فرض کنید سهمی در حال حاضر در بازار نقدی به قیمت 250 تومان در حال معامله است، یکی از قراردادهای اختیار فروشی که روی این اسم تعریف شده است قیمت اعمال 300 تومان دارد (به این معنی که با داشتن این قرارداد اختیار فروختن سهم در آن قیمت را خواهید داشت). اگر برای داشتن این قرارداد وجه پرمیوم 60 تومان پرداخت کنید،
مطابق تعریف، نقطه سر به سر شما:
قیمت اعمال (300 تومان) - قیمت پرمیوم (60 تومان) = 240 تومان خواهد بود.
هنگامی که قیمت سهم پایه در بازار نقدی به این نقطه برسد شما با اعمال کردن قرارداد نه زیان کرده‌اید نه سود، از بازار نقدی هر سهم را 240 تومان می‌خرید و سپس با اعمال قرارداد هر کدام را 300 تومان به طرف مقابل می‌فروشید (بابت خرید هر سهم از بازار نقدی 240 تومان پرداخت می‌کنید و از قبل هم 60 تومان بابت پرمیوم پرداخت کرده‌اید، مجموعا 300 تومان که با اعمال قرارداد و فروش هر سهم به قیمت 300 تومان سر به سر می‌شوید).
هنگامی که قیمت سهم پایه در بازار نقدی کمتر از این نقطه باشد اگر قرارداد را اعمال کنید سود خواهید کرد. هنگام اعمال قرارداد در روز سررسید شما به عنوان دارنده قرارداد، اختیار دارید که سهم را به قیمت اعمال (300 تومان) به طرف مقابل بفروشید. در صورتی که قیمت سهم در بازار نقدی کمتر از 240 تومان باشد، برای مثال 235 تومان باشد، شما هر سهم را به این قیمت از بازار نقدی خریداری کرده و مطابق قرارداد به قیمت 300 تومان به طرف مقابل می‌فروشید. از آنجایی که از قبل بابت داشتن این قرارداد 60 تومان پرداخت کرده‌اید مجموع هزینه شما برای هر سهم 235 + 60 = 295 تومان خواهد بود ولی با اعمال قرارداد هر سهم را 300 تومان می‌فروشید و عملا روی هر سهم 5 تومان سود می‌کنید، پس قیمت سهم پایه از نقطه سر به سر (240 تومان) پایین‌تر بود و شما با اعمال قرارداد سود کردید.
در نهایت اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی از نقطه سر به سر بالاتر باشد، برای مثال 245 تومان باشد و شما قصد اعمال قرارداد را داشته باشید باید هر سهم را به قیمت 245 تومان از بازار بخرید و به قیمت 300 تومان مطابق قرارداد به طرف مقابل بفروشید اما از آنجایی که از قبل بابت داشتن این قرارداد 60 تومان پرمیوم پرداخت کرده‌اید مجموع هزینه شما 245 + 60 = 305 تومان خواهد بود. پس با اعمال قرارداد و فروش سهم در قیمت 300 تومان روی هر سهم 5 تومان زیان می‌کنید.
سربه سری موقعیت فروش قرارداد اختیار فروش ( فروش put)
نحوه محاسبه: قیمت اعمال قرارداد - قیمت پرمیوم معامله شده
فرض کنید قیمت سهم پایه در بازار نقدی 250 تومان، قیمت اعمال قراردادی که فروخته‌اید 300 تومان و پرمیوم پرداختی به شما 60 تومان بوده است.
در این صورت مطابق تعریف، نقطه سر به سر شما:
قیمت اعمال (300 تومان) - قیمت پرمیوم (60 تومان) = 240 تومان خواهد بود.
چرا؟ فرض کنید قیمت سهم پایه در بازار نقدی هنگام موعد سررسید 240 تومان باشد، اگر دارنده قرارداد در طرف مقابل قرارداد را اعمال کند، اختیار دارد که هر سهم را به شما به قیمت 300 تومان بفروشد و شما متعهد هستید که به آن قیمت از او بخرید. شما هر سهم را از او به قیمت 300 تومان می‌خرید ولی هر سهم را در بازار نقدی باید به قیمت 240 تومان بفروشید. یعنی روی هر سهم 60 تومان زیان می‌کنید، اما از آنجایی که پیش از این 60 تومان بابت وجه پرمیوم دریافت کرده بودید، زیان 60 تومانی‌تان جبران میشود و مقدار هزینه‌ها و درآمدتان سر به سر شده است پس در صورتی که قیمت سهم پایه در موعد سررسید در نقطه 240 باشد نه سود کرده و نه زیان.
اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید کمتر از این نقطه باشد، زیان خواهید کرده‌اید. برای مثال اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید 210 تومان باشد و طرف مقابل قرارداد را اعمال کند، اختیار دارد هر سهم را به قیمت 300 تومان به شما بفروشید و شما می‌توانید آن را در بازار نقدی به قیمت 210 بفروشید یعنی روی هر سهم 90 تومان زیان کنید. در این صورت 60 تومان پرمیوم دریافتی‌تان امکان پوشش زیان وارد شده را ندارد.
اگر قیمت سهم پایه در بازار نقدی در موعد سررسید از این نقطه بیشتر باشد، شخص شما وارد سود خواهید شد. برای مثال اگر قیمت سهم پایه در موعد سررسید در بازار نقدی 290 تومان باشد و طرف مقابل قرارداد را اعمال کند، اختیار دارد هر سهم را به قیمت 300 تومان به شما بفروشد و شما می‌توانید آن را در بازار نقدی به قیمت 290 تومان بفروشید یعنی روی هر کدام 10 تومان زیان کنید ولی از طرفی چون پیش از این 60 تومان پرمیوم بابت فروش قرارداد به دست آورده بودید زیان 10 تومانی‌تان پوشش داده شده و مجموعا 50 تومان روی هر سهم سود می‌کنید. البته در نهایت مقدار سود بالقوه شما محدود و برابر مقدار پرمیوم دریافتی‌تان است.
محاسبه نقطه سر به سر در هنگام موقعیت‌گیری در معاملات آپشن امر بسیار مهمی است چرا که به شما دید درستی از احتمال سودساز یا زیان‌ساز شدن آن موقعیت‌گیری می‌دهد. در مثال‌های بالا قیمت سر به سر را برای چهار موقعیت‌گیری اصلی تشریح کردیم، سایر استراتژی‌های قراردادهای اختیار معامله نیز محاسبه متفاوتی برای قیمت سر به سر دارند.
در وبسایت آپشن‌باز نقطه سر به سر بصورت خودکار برای هر قرارداد در زنجیره قراردادها محاسبه و نمایش داده میشود
در دیده بان سایت نیز می توانید سر به سری قراردادها را مشاهده کنید
لازم به ذکر است که می توان با تغییر مبنای محاسبه، سر به سری را براساس موارد دلخواه ( قیمت عرضه ، تقاضا ، اخرین قیمت یا پایانی ) مشاهده کرد
