در زمانی که جو حاکم بر بازار سرمایه، ترکیبی از ترس و سردرگمی مطلق است. سایه‌ی سنگین تنش‌های سیاسی و اقتصادی، قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری را از بسیاری می گیرد و آنها را به سمت ساده‌ترین راه‌حل، یعنی خروج کامل از بازار، سوق می دهد. این یک واکنش کاملاً غریزی برای محافظت از سرمایه در برابر یک تهدید ناشناخته است. در حقیقت، این رویکرد مصداق بارز همان چیزی است که نسیم طالب آن را شکنندگی (Fragility) می‌نامد تلاش برای پنهان کردن یک فنجان کریستال گران‌بها در یک جعبه‌ی پنبه‌ای از ترسِ شکستن.
‼️‼️ اما نسیم طالب، متفکر و استراتژیست بازار، یک سوال کلیدی را مطرح می‌کند که اساس تمام این بحث است: «متضاد شکنندگی چیست؟
پاسخ شهودی اکثر افراد، «استحکام» یا «مقاومت» است. اما این پاسخ دقیق نیست. یک دارایی یا سیستم مقاوم (Robust)، مانند یک بلوک بتنی، در برابر شوک‌ها مقاومت می‌کند و بدون تغییر باقی می‌ماند. هدف، صرفاً آسیب ندیدن نیست. هدف، بهره‌برداری از آشوب است؛ قوی‌تر شدن از دل همین شوکی که دیگران را از میدان به در می‌کند. طالب این ویژگی را پادشکنندگی (Antifragility) می‌نامد.
🔑 تفاوت این سه مفهوم کلیدی را ببینید:
- شکننده (Fragile): با قرار گرفتن در معرض شوک و بی‌نظمی، آسیب می‌بیند یا از بین می‌رود.
- مقاوم (Robust): در برابر شوک و بی‌نظمی مقاومت کرده و بدون تغییر باقی می‌ماند.
- پادشکننده (Antifragile): از شوک و بی‌نظمی تغذیه کرده، رشد می‌کند و قوی‌تر می‌شود.
مدل ذهنی ما برای این هدف، باید از یک فنجان شیشه‌ای به یک اژدهای هایدرا تغییر کند؛ موجودی اساطیری که با قطع هر سر، دو سر جدید به جای آن می‌رویاند. سیستم ایمنی بدن نیز با مواجهه با عوامل بیماری‌زا تقویت می‌شود.
🛡️ بنابراین، سوال استراتژیک ما از «چگونه از پرتفوی خود محافظت کنم؟» به «چگونه پرتفوی خود را طوری طراحی کنم که از بی‌ثباتی و شوک‌های پیش رو سود ببرد و قوی‌تر شود؟» تغییر می‌کند.
☑️پاسخ طالب یک راه‌حل عملی و قابل اجراست: استراتژی هالتر (The Barbell Strategy).
ساختار این استراتژی، ریسک‌های میانه و نامشخص را حذف می‌کند؛ یعنی همان بخشی از بازار که ریسک‌های پنهان و غیرقابل محاسبه (که طالب آنها را «قوهای سیاه» می‌نامد) بیشترین آسیب را می‌رسانند. در عوض، استراتژی هالتر سرمایه‌گذاری را در دو قطب کاملاً متضاد متمرکز می‌کند:
☑️وزنه‌ی اول: بخش حداکثر ایمنی (80٪ تا 90٪ سرمایه)
این بخش، ستون فقرات پرتفوی شماست و وظیفه‌اش مقاومت (Robustness) در برابر فجایع اقتصادی است. این سرمایه باید در امن‌ترین دارایی‌های ممکن قرار گیرد که در برابر شوک‌های شدید، ارزش خود را حفظ کرده یا حتی افزایش می‌دهند. مصداق‌های آن در شرایط فعلی عبارتند از:
طلا و سکه: پناهگاه امن تاریخی در برابر تورم و بی‌ثباتی سیاسی.
ارزهای معتبر: سپری در برابر کاهش ارزش پول ملی.
حداقل بدهی: بدهی، شکنندگی محض است. شما را در برابر کوچکترین نوسان آسیب‌پذیر می‌کند. بدهی‌های خود را تا حد امکان تسویه کنید.
این بخش، پایه و اساس بقای شماست و ثبات لازم برای ریسک‌پذیری کنترل‌شده در بخش دوم را فراهم می‌کند.
☑️وزنه‌ی دوم: بخش پادشکننده و فرصت‌محور (10٪ تا 20٪ سرمایه)
این قسمت، موتور رشد پرتفوی شماست. این بخش کوچک از سرمایه به صورت هدفمند در معرض گزینه‌هایی با ریسک بالا اما با پتانسیل سود نامتقارن قرار می‌گیرد. به این معنا که در بدترین حالت، کل ضرر شما به همین بخش کوچک محدود است، اما در بهترین حالت (وقوع یک «قوی سیاه مثبت»)، بازدهی می‌تواند انفجاری و چندین برابر باشد. در بازار سرمایه‌ی امروز، این گزینه‌ها شامل موارد زیر هستند:
سهام شرکت‌های صادرات-محور با بدهی اندک: شرکت‌هایی که با افزایش قیمت دلار، درآمدشان به شدت رشد می‌کند و از بی‌ثباتی ارزی سود می‌برند.
شرکت‌های کوچک و چابک با پتانسیل رشد نمایی: این‌ها ممکن است شکست بخورند، اما موفقیت حتی یکی از آنها می‌تواند کل ضررهای دیگر را جبران کرده و بازدهی کل پرتفو را متحول کند.
صنایعی که نیازهای اساسی را تأمین می‌کنند: تقاضا برای محصولاتشان حتی در بحرانی‌ترین شرایط نیز پایدار است.
(البته راه های بهتری نیز وجود دارد شاید من هم پوست در بازی ندارم برای انواع پیشنهادات)
مزیت کلیدی استراتژی هالتر در این عدم تقارن (Asymmetry) نهفته است: حداکثر زیان شما کاملاً مشخص و محدود است، در حالی که حداکثر سود شما نامحدود و باز است. شما خود را به صورت کنترل‌شده در معرض رویدادهای مثبت و غیرمنتظره قرار می‌دهید و همزمان، در برابر رویدادهای منفی و فاجعه‌بار، سپر دفاعی محکمی دارید.
✅ یک اصل نهایی: ذهنیت خود را تغییر دهید
از تلاش برای پیش‌بینی آینده دست بردار. هیچکس، مطلقاً هیچکس نمی‌داند فردا چه خواهد شد. کارشناسانی که امروز در تلویزیون با اطمینان نسخه می‌پیچند، شکننده‌ترین افرادند زیرا “پوستی در بازی” ندارند و اگر تحلیلشان غلط از آب درآید، شما ضرر می‌کنید نه آنها.
به جای پیش‌بینی، خود را برای هر پیشامدی آماده کن.
به جای فرار از نوسان، از آن به نفع خود استفاده کن.
این شوک، یک غربالگر بزرگ است. شکننده‌ها را حذف می‌کند و پادشکننده‌ها را تغذیه می‌کند.
شما نه آن فنجان کریستالید که با هر لرزش فرو می‌ریزد، و نه آن سنگ خارایید که فقط ضربه‌ها را تحمل می‌کند.
شما آن جنگل باستانی باشید که آتش‌سوزی‌های کوچک، علف‌های هرز و درختان خشک را می‌سوزاند تا فضا برای رشد درختان قوی‌تر و خاکی غنی‌تر فراهم شود. آتش را در آغوش بکشید. از خاکستر آن، قوی‌تر از همیشه قد علم کنید.
✨
تهیه و تنظیم: محیا حسین زاده