به زبان ساده، تکمیل ظرفیت یک صندوق سرمایه‌گذاری به این معناست که صندوق تقریباً تمام واحدهای سرمایه‌گذاری‌ای را که مجاز به فروششان بوده، به سرمایه‌گذاران فروخته است و دیگر ظرفیتی برای پذیرش سرمایه‌گذار جدید یا پول جدید (از طریق صدور واحد) ندارد.
برای درک بهتر، به توضیحات زیر توجه کنید
1. سقف قانونی (سقف واحدها)
هر صندوق سرمایه‌گذاری (اعم از ETF یا صدور و ابطالی) هنگام تأسیس، از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوزی دریافت می‌کند. در این مجوز، یک پارامتر بسیار مهم به نام “سقف واحدهای سرمایه‌گذاری” تعیین می‌شود. این عدد، حداکثر تعداد واحدهایی است که صندوق مجاز است صادر کرده و به مردم بفروشد.
فرض کنید یک صندوق مجاز است تا سقف 1 میلیارد واحد سرمایه‌گذاری صادر کند.
2. فرآیند تکمیل ظرفیت
با استقبال سرمایه‌گذاران و ورود پول به صندوق، مدیر صندوق به طور مداوم واحدهای جدید صادر می‌کند و می‌فروشد. وقتی تعداد واحدهای فروخته شده به عدد “سقف” نزدیک می‌شود (مثلاً به 980 میلیون واحد از 1 میلیارد واحد می‌رسد)، می‌گوییم ظرفیت صندوق در حال تکمیل شدن است.
چرا این موضوع یک مشکل است؟ (ریسک‌ها و پیامدها)
تکمیل ظرفیت، به خصوص در صندوق‌های ETF، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند
- کاهش قدرت بازارگردان: وظیفه اصلی بازارگردان در یک صندوق ETF، حفظ تعادل عرضه و تقاضا و نزدیک نگه داشتن قیمت معامله در بورس (قیمت تابلو) به ارزش خالص دارایی‌های هر واحد (NAV) است.
در شرایط عادی وقتی تقاضا برای خرید زیاد می‌شود، بازارگردان واحدهای جدید از مدیر صندوق دریافت (صدور) کرده و در بازار می‌فروشد تا قیمت بیش از حد بالا نرود.
پس از تکمیل ظرفیت بازارگردان دیگر نمی‌تواند واحد جدیدی صادر کند. در نتیجه اگر تقاضا بالا برود، چون عرضه‌ای برای پاسخ به آن وجود ندارد، قیمت روی تابلو معاملات از ارزش ذاتی (NAV) خود فاصله می‌گیرد و حباب قیمتی شکل می‌گیرد.
- افزایش ریسک برای سرمایه‌گذار: سرمایه‌گذاری که از این موضوع بی‌اطلاع است، ممکن است واحدهای صندوق را در قیمت‌های حبابی بخرد. یعنی پولی بسیار بیشتر از ارزش واقعی دارایی‌های صندوق پرداخت کند. با فروکش کردن هیجان یا افزایش سقف صندوق، این حباب از بین رفته و سرمایه‌گذار دچار زیان می‌شود.
- کاهش نقدشوندگی: هرچند به نظر می‌رسد استقبال زیاد به معنای نقدشوندگی بالاست، اما به هم خوردن تعادل بازار می‌تواند در مواقعی که فشار فروش زیاد می‌شود، نقدشوندگی را با چالش مواجه کند، زیرا مکانیسم‌های تعادلی بازارگردان به درستی کار نمی‌کنند.
راه حل چیست؟
راه حل این است که مدیر صندوق از سازمان بورس درخواست “افزایش سقف واحدها” کند. پس از طی مراحل قانونی و دریافت مجوز، صندوق مجدداً می‌تواند واحدهای جدید صادر کرده و تعادل را به بازار برگرداند.
از کجا بفهمیم ظرفیت یک صندوق در حال تکمیل است؟
شما به عنوان یک سرمایه‌گذار می‌توانید به سادگی این موضوع را بررسی کنید. بهترین و در دسترس‌ترین منبع برای این کار، سایت خود صندوق است.
در سایت صندوق تنها نیاز است این دو پارامتر را مشاهده کنید
1.تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران (یا “تعداد سهام منتشر شده”): این عدد نشان می‌دهد چه تعداد واحد تا این لحظه صادر شده و در دست مردم است.
2.سقف واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق: این عدد، همان ظرفیت نهایی و مجاز صندوق است.
با استفاده از این دو عدد، می‌توانید به راحتی درصد تکمیل ظرفیت را محاسبه کنید
درصد تکمیل ظرفیت = تعداد واحدهای صادر شده / سقف واحدها * 100