نقدشوندگی (Liquidity)
یکی از مفاهیم کلیدی در دنیای مالی است که برای تمام دارایی‌ها کاربرد دارد. این مفهوم به معنای سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد و برعکس است. به عبارت ساده‌تر، هر چه بتوانیم یک دارایی را سریع‌تر و با قیمت منصفانه‌تر به پول نقد تبدیل کنیم، آن دارایی از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است
نقدشوندگی در معاملات آپشن به این معناست که شما چقدر راحت می‌توانید یک قرارداد آپشن را بخرید یا بفروشید
یک آپشن نقدشونده (Liquid Option) قراردادی است که
- ✓ تعداد زیادی خریدار و فروشنده دارد
- ✓ حجم معاملات روزانه آن بالاست
- ✓ فاصله قیمت خرید و فروش آن کم است
- ✓ می‌توانید سریعاً آن را با قیمت منصفانه معامله کنید
آپشن غیرنقدشونده (Illiquid Option) با این مشخصات شناخته می‌شود
- ✓ تعداد معامله‌گران محدود است
- ✓ حجم معاملات روزانه بسیار پایین است
- ✓ فاصله قیمت پیشنهادی خرید و فروش زیاد است
- ✓ پیدا کردن طرف مقابل معامله دشوار است
💡چالش‌های معامله آپشن‌های غیرنقدشونده
گیر افتادن در موقعیت: وقتی شما یک آپشن غیرنقدشونده دارید، ممکن است مجبور شوید تا سررسید آن را نگه دارید، حتی اگر بخواهید از موقعیت خارج شوید
زیان ناخواسته: اگر نیاز فوری به نقد کردن داشته باشید، ممکن است مجبور شوید آپشن را با قیمتی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی بفروشید
عدم امکان مدیریت ریسک: در شرایط نامساعد بازار، نمی‌توانید سریعاً موقعیت خود را تغییر دهید
نقد کردن (Liquidation)
نقد کردن به فرآیند تبدیل اجباری دارایی‌ها به پول نقد گفته می‌شود. این فرآیند می‌تواند در شرایط مختلف و به دلایل متفاوتی رخ دهد
- در حوزه شرکت‌ها و ورشکستگی زمانی که شرکت قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیست تمام دارایی‌های شرکت را به پول نقد تبدیل می کنند و وجوه حاصل بین طلبکاران براساس اولویت قانونی توزیع می شود ودر صورت باقی ماندن وجهی به سهامداران پرداخت می شود
- در
بازار سهام در زمان اعتبار گرفتن نیز زمانی که مشتری
قادر به ایفای تعهد خود نباشد کارگزاری می تواند در مواردی سهام را به
اجبار نقد کند
- در بازار مشتقات (آتی و آپشن) در صورت عدم تأمین وجه تضمین یا ناتوانی در پاسخگویی به افزایش وجه تضمین ، توسط کارگزار موقعیت های باز شخص به اجبار بسته خواهد شد
مراحل نقد کردن:
1. اخطار اولیه به مشتری (Margin Call)
2. مهلت تعیین شده برای تأمین وجه
3. اقدام به نقد کردن در صورت عدم تأمین وجه
4. تسویه بدهی‌ها و برگشت مازاد وجوه به مشتری
در نهایت، نقد کردن یک مکانیسم حفاظتی در بازارهای مالی است که هم از منافع کارگزاران و هم از سلامت کلی بازار محافظت می‌کند، اما می‌تواند برای سرمایه‌گذاران پرریسک پیامدهای جدی داشته باشد
بررسی المان های اصلی در تعیین نقدشوندگی قرارداد
📊حجم و ارزش معاملات
نقدشوندگی در بازار آپشن یکی از مهم‌ترین عواملی است که معامله‌گران باید به آن توجه کنند. در این میان، حجم معاملات روزانه نقش کلیدی در تشخیص میزان نقدشوندگی یک قرارداد آپشن دارد. به زبان ساده، حجم معاملات روزانه به ما می‌گوید که چه تعداد قرارداد در یک روز دست به دست شده است
وقتی حجم معاملات یک قرارداد آپشن بالاست، یعنی تعداد زیادی از معامله‌گران به آن علاقه نشان می‌دهند و فعالانه در حال خرید و فروش آن هستند. این موضوع باعث می‌شود که ورود و خروج از موقعیت‌های معاملاتی راحت‌تر شود و قیمت‌ها منصفانه‌تر شکل بگیرند. برای مثال، اگر در یک روز بیش از 1000 قرارداد آپشن با قیمت اعمال مشخص معامله شود، این نشان می‌دهد که آن قرارداد از نقدشوندگی خوبی برخوردار است
نکته مهم دیگر این است که حجم معاملات و نقدشوندگی یک قرارداد آپشن ارتباط مستقیمی با وضعیت مالی آن دارد. تجربه نشان داده است که وقتی یک قرارداد وارد وضعیت مالی بی‌تفاوت می‌شود، معمولاً حجم معاملات آن به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. در این شرایط، معامله‌گران بیشتری به خرید و فروش آن قرارداد علاقه نشان می‌دهند که این امر باعث افزایش نقدشوندگی می‌شود
نکته : نباید فقط به حجم معاملات یک روز اکتفا کرد. حجم معاملات می‌تواند از روزی به روز دیگر تغییرات زیادی داشته باشد. ممکن است یک قرارداد آپشن امروز حجم بالایی داشته باشد، اما فردا به دلایل مختلف حجم معاملاتش به شدت کاهش پیدا کند. به همین دلیل، معامله‌گران باهوش همیشه روند حجم معاملات را در طول زمان بررسی می‌کنند
برای تصمیم‌گیری بهتر، باید به میانگین حجم معاملات در یک دوره زمانی، مثلاً یک هفته یا یک ماه نگاه کرد. همچنین مقایسه حجم معاملات یک قرارداد با سایر قراردادهای مشابه می‌تواند دید بهتری به ما بدهد. معامله‌گران حرفه‌ای معمولاً برای موقعیت‌های بزرگ، قراردادهایی را انتخاب می‌کنند که به طور مداوم حجم معاملات بالایی دارند
📈موقعیت های باز
یکی دیگر از معیارهای مهم برای سنجش نقدشوندگی در بازار آپشن، موقعیت‌های باز است
موقعیت باز به تعداد کل قراردادهای آپشنی گفته می‌شود که در پایان روز معاملاتی همچنان فعال هستند - یعنی نه بسته شده‌اند و نه به مرحله اعمال رسیده‌اند. هر چه تعداد موقعیت‌های باز بیشتر باشد، نشان‌دهنده عمق بیشتر بازار و در نتیجه نقدشوندگی بالاتر آن قرارداد است
موقعیت باز در مقایسه با حجم معاملات روزانه، معیار پایدارتری برای سنجش نقدشوندگی است. در حالی که حجم معاملات می‌تواند روزانه نوسان زیادی داشته باشد، موقعیت باز تصویر جامع‌تری از وضعیت بازار ارائه می‌دهد. با این حال، بهترین رویکرد این است که هر دو معیار را با هم در نظر بگیریم
برای مثال، قراردادی که روزانه 500 معامله دارد و موقعیت باز آن 10,000 است، نقدشوندگی بهتری نسبت به قراردادی دارد که روزانه 10 معامله و موقعیت باز 1,000 دارد. البته باید توجه داشت که گاهی موقعیت باز بالا می‌تواند ناشی از استراتژی‌های بلندمدت یا پوشش ریسک باشد که در روزهاس خای توسط عده ای انجام شده و یا به دلیل انجام معاملات توافقی در چند روز خاص تعداد موقعیت های باز افزایش یافته و در روزهای دیگر عملا معامله ای در ان ها انجام نشده لذا باید سابقه موقعیت های باز ان قرارداد را بررسی کرد
برای موفقیت در معاملات آپشن، معامله‌گران باید به هر دو معیار حجم معاملات و موقعیت‌های باز توجه کنند و همراه با سایر عوامل مانند شکاف قیمتی خرید و فروش و شرایط کلی بازار، تصمیم‌گیری کنند. این رویکرد جامع به آن‌ها کمک می‌کند تا با دید بهتری وارد معاملات شوند و ریسک‌های خود را بهتر مدیریت کنند
💹 شکاف قیمتی
شاخص مهم دیگری که در تشخیص نقدشوندگی نقش دارد، “شکاف قیمت عرضه و تقاضا” است. این شکاف نشان می‌دهد که چه فاصله‌ای بین قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان وجود دارد. هر چه این شکاف کمتر باشد، نشان‌دهنده فعال بودن بازار و حضور معامله‌گران متعدد است که با قیمت‌های نزدیک به هم سفارش می‌گذارند. در مقابل، شکاف قیمتی زیاد معمولاً نشانه کم‌رونق بودن بازار است و نشان می‌دهد که ورود یا خروج از آن قرارداد می‌تواند دشوار باشد
نکته مهم این است که تمام این شاخص‌ها - حجم معاملات، موقعیت‌های باز و شکاف قیمتی - ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. معمولاً وقتی حجم و ارزش معاملات یک قرارداد افزایش می‌یابد، تعداد موقعیت‌های باز نیز بالا می‌رود و همزمان شکاف قیمتی عرضه و تقاضا کاهش می‌یابد. این ارتباط متقابل نشان‌دهنده پویایی طبیعی بازار است
بررسی ارتباط نقدشوندگی با طول دوره قرارداد اختیار معامله
در طی مطالعاتی متوجه شدیم که نقدینگی آپشن‌ها در نزدیکی انقضا متمرکز است، زیرا معامله‌گران به جای تحویل، موقعیت‌های منقضی شده را بسته و جابجا می‌کنند. به عبارتی پوزیشن‌های خود را roll می‌کنند (به دوره بعد منتقل می‌کنند)
به نمودار توجه کنید. در مورد اپشن های با دوره ی معاملاتی 3ماهه، بیشترین حجم معاملات در هفته‌های نزدیک به تاریخ انقضا اتفاق می‌افتد و در سایر هفته‌ها، حجم معاملات بسیار کمتر است. در طول فصل که نقدشوندگی کم است، انجام معاملات بزرگ دشوار است و هزینه معاملات در دوره‌های کم‌حجم می‌تواند بالاتر باشد
قرادادهایی که سر رسیدهای ماهانه دارند نقد شوندگی بیشتری دارند
به نمودار توجه کنید. این نمودار نشان می دهد چگونه اضافه شدن سر رسیدهای ماهانه به سررسیدهای فصلی، نقدشوندگی بازار را بهبود می‌بخشد و به صورت مکمل یکدیگر عمل می‌کنند زیرا معامله‌گران می‌توانند پوشش ریسک خود را با جریان نقدی مورد نیازشان بهتر تطبیق دهند و حجم معاملات توزیع متعادل تری دارند با توجه به وجود سررسیدهای ماهانه