معامله‌گران بازار اختیار معامله همواره به دنبال ابزارها و شاخص‌هایی هستند که بتوانند حرکات آتی قیمت یک دارایی را با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند. یکی از جذاب‌ترین و در عین حال بحث‌برانگیزترین این ابزارها، «نقطه حداکثر درد» (Max Pain) است. این مفهوم که در نگاه اول ممکن است شبیه به یک تئوری توطئه به نظر برسد، ریشه در ساختار بازار آپشن و منافع بازیگران بزرگ آن دارد.
در این مقاله، به صورت جامع و روان به این سوالات پاسخ خواهیم داد: نقطه حداکثر درد چیست؟ چگونه محاسبه و تفسیر می‌شود؟ و مهم‌تر از همه، آیا می‌توان به عنوان یک معامله‌گر از آن برای کسب سود استفاده کرد؟
نقطه حداکثر درد Max Painچیست و نحوه محاسبه ان چگونه است
به زبان ساده، نقطه حداکثر درد، آن قیمت اعمالی (Strike Price) است که اگر قیمت دارایی پایه (مثلاً سهام) در تاریخ انقضای قراردادهای آپشن دقیقاً روی آن قرار بگیرد، بیشترین تعداد خریداران آپشن (هم خریداران آپشن خرید یا Call و هم خریداران آپشن فروش یا Put) پول خود را از دست می‌دهند.
به عبارت دیگر، این نقطه‌ای است که در آن مجموع زیان مالی برای خریداران آپشن به حداکثر خود می‌رسد. از آنجایی که در بازار آپشن، زیان خریدار معادل سود فروشنده است، این نقطه همان سطحی است که فروشندگان آپشن (اغلب بازارسازان و مؤسسات بزرگ مالی) کمترین زیان یا بیشترین سود را کسب می‌کنند. به همین دلیل، این تئوری بیان می‌کند که قیمت تمایل دارد در حوالی تاریخ انقضا به سمت این نقطه “جذب” شود.
محاسبه دستی این شاخص کمی پیچیده باشد، اما درک منطق آن ضروری است. مراحل محاسبه به شرح زیر است1. جمع‌آوری داده‌ها: برای یک تاریخ انقضای مشخص، لیست تمام قیمت‌های اعمالی که دارای قرارداد باز (Open Interest) هستند، جمع‌آوری می‌شود.
Open Interest تعداد کل قراردادهایی است که هنوز تسویه نشده‌اند و نشان‌دهنده میزان سرمایه درگیر در هر سطح قیمتی است.
2.شبیه‌سازی سناریوهای انقضا: برای هر قیمت اعمال، فرض می‌کنیم که قیمت سهم در تاریخ انقضا دقیقاً روی آن قیمت بسته می‌شود. سپس محاسبه می‌کنیم که در این سناریو، چه میزان پول به خریداران آپشن‌های خرید و فروش تعلق می‌گیرد.
3.محاسبه زیان کل در هر سطح: اکنون که می‌دانیم در هر سطح قیمتی، فروشندگان چه مبلغی را باید پرداخت کنند، این مبالغ را برای آپشن‌های خرید و فروش با هم جمع می‌زنیم. نتیجه، مجموع تعهد مالی کل فروشندگان در آن قیمت اعمال خاص است.
4.شناسایی نقطه حداکثر درد :گام آخر بسیار ساده است. کافی است به نتایج خود نگاه کنیم و آن قیمت اعمالی را پیدا کنیم که در آن، مجموع تعهد مالی فروشندگان در کمترین حد ممکن (حداقل) قرار دارد.
نکته مهم: نقطه حداکثر درد یک شاخص پویا نیست و معمولاً یک بار در روز ( پس از اعلام آمار Open Interest ) به‌روزرسانی می‌شود.
چرا قیمت به سمت نقطه حداکثر درد حرکت می‌کند؟
این پدیده عمدتاً به دلیل فعالیت بازارسازان (Market Makers) رخ می‌دهد. بازارسازان نهادهایی هستند که با فروش آپشن‌های خرید و فروش، نقدینگی بازار را فراهم می‌کنند. آن‌ها برخلاف معامله‌گران خرد، به دنبال کسب سود از جهت حرکت قیمت نیستند، بلکه هدفشان مدیریت ریسک و کسب سود از تفاوت قیمت خرید و فروش (Bid-Ask Spread) است.
وقتی یک بازارساز تعداد زیادی آپشن می‌فروشد، یک پوزیشن بزرگ و پرریسک ایجاد می‌کند. برای خنثی کردن این ریسک (فرآیندی به نام Delta Hedging)، آن‌ها مجبورند سهام پایه را بخرند یا بفروشند. با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، فعالیت‌های پوشش ریسک آن‌ها تشدید می‌شود. این خرید و فروش‌های گسترده می‌تواند به طور مستقیم بر قیمت سهام تأثیر بگذارد و آن را به سمتی هدایت کند که کمترین تعداد آپشن‌ها در سود قرار بگیرند؛ یعنی همان نقطه حداکثر درد.
چه زمانی به Max Pain اعتماد کنیم؟
اینجاست که بحث از تئوری به عمل می‌رسد. آیا نقطه حداکثر درد یک پیش‌گوی جادویی است؟ پاسخ کوتاه، خیر است. اما آیا یک ابزار مفید است؟ قطعاً بله، اگر محدودیت‌های آن را بشناسیم.
یک مطالعه آکادمیک جامع با عنوان “نه حداکثر درد، نه حداکثر سود” (No Max Pain, No Max Gain) که داده‌های 25 ساله بازار آمریکا را تحلیل کرده، به نتایج جالبی رسیده است:
اعتبار مکس پین در شرایط خاص: این تئوری به خصوص برای سهام با سرمایه بازار کوچک (Small-Cap) و نقدشوندگی پایین اعتبار بیشتری دارد. دلیل آن این است که تأثیرگذاری بر قیمت این سهام از طریق فعالیت‌های مرتبط با آپشن، آسان‌تر است.
بی‌اثر برای غول‌های بازار: برای سهام بسیار بزرگ و پرمعامله (Large-Cap) و به ویژه برای آپشن‌های شاخص مانند $SPY (شاخص S&P 500) یا $QQQ (شاخص Nasdaq 100)، این نظریه کارایی چندانی ندارد، زیرا حجم عظیم معاملات این ابزارها، تأثیرپذیری آن‌ها از بازار آپشن را به شدت کاهش می‌دهد.
زمان‌بندی حیاتی است: بیشترین تأثیر نقطه حداکثر درد در هفته منتهی به تاریخ انقضا مشاهده می‌شود. در این بازه زمانی، فشار برای پوشش ریسک و به حداقل رساندن زیان‌ها به اوج خود می‌رسد.
بنابراین، بهترین استراتژی، استفاده از نقطه حداکثر درد به عنوان یک قطعه از پازل تحلیلی است، نه به عنوان تنها دلیل برای ورود به معامله.
محدودیت‌ها و نکات کلیدی که باید به خاطر بسپارید
مکس پین یک شاخص احتمالی اسن ، نه قطعی: اخبار غیرمنتظره، گزارش‌های اقتصادی یا تغییرات ناگهانی در احساسات بازار به راحتی می‌توانند بر پویایی‌های ناشی از آپشن غلبه کنند.
وابستگی به داده‌های روزانه: از آنجایی که Open Interest روزی یک‌بار به‌روز می‌شود، این شاخص نمی‌تواند تغییرات سریع درون‌روزی بازار را منعکس کند.
ترکیب با سایر ابزارها: همیشه نقطه حداکثر درد را در کنار تحلیل‌های دیگر مانند حجم معاملات، الگوهای تکنیکال و شرایط کلی بازار ارزیابی کنید.
✨
تهیه و تنظیم: محیا حسین زاده