موقعیت باز ( Open Interest) نشان‌دهنده‌ی تعداد کل قراردادهای اختیاری است که تا لحظه مورد نظر هنوز منقضی نشده‌اند و توسط دارندگان آن‌ها تسویه یا معامله متقابل برای بستن موقعیت انجام نشده است. به عبارت دیگر، موقعیت باز معادل تعداد کل قراردادهای خرید فعال یا تعداد کل قراردادهای فروش فعال برای یک قرارداد اختیار معامله مشخص است؛ این عدد جمع تعداد خریداران و فروشندگان باز نیست، بلکه تعداد قراردادهای باز در یک سمت بازار (خرید یا فروش) است که همیشه با سمت دیگر برابر است.
بیایید با یک مثال عملی مفهوم موقعیت باز را دنبال کنیم
جدولی که مشاهده می‌کنید، مراحل تغییرات موقعیت باز را برای یک قرارداد اختیار معامله فرضی (مثلاً مربوط به سهم خودرو) در طول چند معامله نشان می‌دهد. فرض کنید در ابتدای دوره، هیچ معامله‌ای روی این قرارداد انجام نشده است، بنابراین موقعیت باز اولیه صفر است.
تحلیل گام به گام معاملات و تأثیر آن‌ها بر موقعیت باز
نکته : در اینجا برای سهولت به ازای یک اردر 10 تایی خرید از سمت یک نفر یک اردر 10 تایی فروش از سمت شخص دیگر در نظر گرفته شده. ممکن است در مقابل یک اردر 20 تایی یک نفر 10 اردر 2تایی وجود داشته باشد.(در واقعیت، ترکیب‌های متنوعی از خریداران و فروشندگان ممکن است وجود داشته باشد)
معامله اول: در روز اول، شخصی به نام محمدرضا اقدام به یک خرید فزاینده می‌کند و 10 قرارداد ضخود1010 می‌خرد. از آن طرف قاعدتاً یک یا چند نفر اقدام به فروش فزاینده کرده‌اند، مثلاً علیرضا اقدام به فروش فزاینده کرده است و 10 قرارداد به محمدرضا فروخته است.
- محمدرضا : خرید 10 قرارداد ضخود1010 (خرید فزاینده)
- علیرضا : فروش 10 قرارداد به محمدرضا (فروش فزاینده)
- نتیجه : 10 موقعیت باز
معامله دوم: در همان روز یک معامله دیگر هم روی این قرارداد انجام می‌شود. مریم با یک خرید فزاینده 7 قرارداد از پروانه می‌خرد
- مریم : خرید 7 قرارداد از پروانه (خرید فزاینده)
- پروانه : فروش 7 قرارداد به مریم (فروش فزاینده)
- نتیجه: 17 موقعیت باز
تا اینجا محمدرضا 10 موقعیت باز خرید و مریم 7 موقعیت بازِ خرید در قرارداد ضخود1010 خواهند داشت و از آن طرف، علیرضا 10 موقعیت باز فروش و پروانه نیز 7 موقعیت بازِ فروش در این قرارداد خواهند داشت. پس بطور کلی تعداد موقعیت‌های باز به 17 عدد می‌رسند
معامله سوم: حالا علیرضا که اول 10 قرارداد فروخته بود و دارای 10 موقعیت بازِ فروش است، تصمیم می‌گیرد 5تا از موقعیت‌های باز فروش خود را ببندد. علیرضا اقدام به خرید کاهنده می‌کند تا بتواند موقعیت‌های خود را ببند. علیرضا سفارش خرید 5 قرارداد ضخود1010 را در طرف خرید می‌گذارد و در طرف دیگر، شخصی به نام امید اقدام به فروش فزاینده می‌کند و 5 قرارداد را به او می‌فروشد
- علیرضا : خرید 5 قرارداد برای بستن موقعیت (خرید کاهنده)
- امید : فروش 5 قرارداد به علیرضا (فروش فزاینده)
این معامله چه تاثیری بر موقعیت‌های باز قرارداد می‌گذارد؟
در اصل هیچ! چون به ازای 5 موقعیت باز فروش علیرضا که بسته شد، 5 موقعیت باز فروش جدید توسط امید ایجاد شد. . پس تا اینجا باز هم تمام موقعیت‌های باز روی قرارداد، همان 17تا می‌ماند
معامله چهارم: مهسا اقدام به فروش فزاینده می‌کند و 10 قرارداد به پریسا می‌فروشد.
- مهسا : فروش 10 قرارداد به پریسا (فروش فزاینده)
- پریسا : خرید 10 قرارداد از مهسا (خرید فزاینده)
- نتیجه : 27 موقعیت باز
در اینجا محمدرضا (10)، مریم (7) و پریسا (10) جمعا 27 موقعیت باز خرید روی این قرارداد دارند و علیرضا (5)، امید (5)، پروانه (7) و مهسا (10) موقعیت باز فروش روی این قرارداد دارند. جمعا 27 موقعیت بازِ فروش. پس تعداد موقعیت باز روی این قرارداد 27 است (توجه کنید همیشه تعداد موقعیت بازِ خرید و تعداد موقعیت بازِ فروش در هر نماد اختیار معامله‌ای باید با هم برابر باشند)
معامله پنجم: در مقاله قبل گفتیم فردی که دارای موقعیت باز خرید در قرارداد اختیار خرید است از افزایش قیمت قرارداد سود می‌کند. در دقایق پایانی بازار قیمت سهم پایه رشد کرده و به تبع آن قیمت قرارداد اختیار خرید ضخود1010 نیز رشد می‌کند. در این صورت مریم که 7 موقعیت باز خرید در این قرارداد داشت تصمیم می‌گیرد قراردادهای خود را به قیمت بالاتری بفروشد و سود خود را نقد کند. پس اقدام به فروش کاهنده می‌کند تا 7 موقعیت باز خرید خود را ببندد. از آن طرف امید و علیرضا نیز تصمیم به بستن موقعیت باز فروش خود دارند. امید می‌خواهد 2 موقعیت خود را ببندد و علیرضا می‌خواهد 5 موقعیت باز خود را ببندد، چون رشد قیمت قرارداد به ضرر آنهاست. پس برای بستن موقعیت‌های باز فروش خود اقدام به خرید کاهنده می‌کنند و 7 قراردادی را که مریم برای فروش گذاشته بود می‌خرند
با این حساب در پایان تایم بازار محمدرضا (10)، مریم (0) و پریسا (10) جمعا 20 موقعیت باز خرید روی این قرارداد دارند و علیرضا (0)، امید (3)، پروانه (7) و مهسا (10) موقعیت باز فروش روی این قرارداد دارند، جمعا 20 موقعیت بازِ فروش. در نتیجه در پایان روز بطور کلی 20 موقعیت باز روی این نماد داریم
| جزئیات |
معامله اول |
معامله دوم |
معامله سوم |
معامله چهارم |
معامله پنجم |
| طرفین معامله |
محمدرضا: خرید 10 واحد
علیرضا: فروش 10 واحد
|
مریم: خرید 7 واحد
پروانه: فروش 7 واحد
|
علیرضا: خرید 5 واحد (بستن)
امید: فروش 5 واحد (جدید)
|
پریسا: خرید 10 واحد
مهسا: فروش 10 واحد
|
مریم: فروش 7 واحد (بستن)
امید: خرید 2 واحد (بستن)
علیرضا: خرید 5 واحد (بستن)
|
| نوع معامله |
محمدرضا: فزاینده
علیرضا: فزاینده
|
مریم: فزاینده
پروانه: فزاینده
|
علیرضا: کاهنده
امید: فزاینده
|
پریسا: فزاینده
مهسا: فزاینده
|
مریم: کاهنده
امید: کاهنده
علیرضا: کاهنده
|
| تغییر در موقعیت باز |
+10 |
+7 |
0 |
+10 |
-7 |
| موقعیت باز کل |
10 |
17 |
17 |
27 |
20 |
افزایش موقعیت باز
زمانی که هر دو طرف معامله موقعیت‌های جدیدی باز می‌کنند یا این عدد هنگامی افزایش می‌یابد که تعداد خریدها و فروش‌های فزاینده بیشتر از تعداد خریدها و فروش‌های کاهنده در آن روز باشند
- خرید فزاینده + فروش فزاینده
- مانند معاملات 1، 2 و 4
عدم تغییر موقعیت باز
این عدد زمانی بدون تغییر می‌ماند که تعداد خریدها و فروش‌های کاهنده برابر با تعداد خریدها و فروش‌های فزاینده باشند
- خرید فزاینده + فروش کاهنده
- یا فروش فزاینده + خرید کاهنده
- مانند معامله 3
کاهش موقعیت باز
زمانی که هر دو طرف معامله موقعیت‌های موجود خود را می‌بندندیا این عدد زمانی کاهش می‌یابد که تعداد خریدها و فروش‌های کاهنده بیشتر از تعداد خریدها و فروش‌های فزاینده باشند
- خرید کاهنده + فروش کاهنده
- مانند معامله 5
عدد موقعیت های باز چه کاربردی دارد؟
به عنوان مثال اگر به قسمت
زنجیره قراردادها رجوع کنید و دوره معاملاتی نماد خودرو را باز کنید. در ستون موقعیت باز می‌توانید تعداد موقعیت‌های باز هر قرارداد و تغییرات آن نسبت به روز قبل را مشاهده کنید
نکته اول: تعداد موقعیت باز معیاری برای نقدشوندگی قرارداد است اگر از میان این قراردادها ضخود7079 را داشته باشید، قابلیت نقد شدن (تبدیل به پول نقد شدن آن) کم است و اگر زمانی بخواهید آنرا ببندید به زحمت خواهید توانست. در حالی که ضخود7075 براحتی معامله خواهد شد. همچنین از آنجایی که در دارایی‌های با نقدشوندگی بالا، ناهمخوانی‌های بسیار شدید مابین قیمت تقاضا و قیمت عرضه وجود ندارد، احتمال اینکه راحت‌تر بتوانید در آینده قرارداد را به قیمت مورد نظر خودتان بفروشید نیز بیشتر است
نکته دوم: مقایسه تعداد موقعیت باز یک قرارداد به حجم معاملات روزانه آن می‌تواند راهگشا باشد. وقتی که حجم معاملات روزانه یک قرارداد از تعداد موقعیت‌های باز آن تجاوز کند، نشان دهنده آن است که معامله آن قرارداد در آن روز به صورت فوق العاده‌ای بالاتر بوده است که با توجه به وضعیت سهم پایه می‌تواند علامتی برای شما باشد. البته ممکن است این افزایش شدید صرفاً نتیجه سیگنال شدن آن قرارداد توسط یک کانال باشد و نکته خاصی نداشته باشد!
نکته سوم: افزایش تعداد موقعیت باز نسبت به روز یا روزهای گذشته نشان دهنده ورود پول به آن نماد و کاهش این عدد نشان دهنده خروج پول از آن نماد است. هر چه این افزایش/کاهش شدیدتر باشد نشان دهنده ورود/خروج پول قدرتمند‌تری است. البته دقت داشته باشید که هر ورود/خروج پولی و به تبع آن افزایش/کاهش تعداد موقعیت باز، لزوماً یک اتفاق با معنی نیست. افزایش تعداد موقعیت بازِ یک قرارداد نشان دهنده جلب توجه و علاقه معامله‌گران به آن نماد است، که می تواند دلایلی متعددی داشته باشد، حجم معاملات بالا بوده و امروز تعداد موقعیت باز آن بالا رفته است و معاملات فزاینده در آن زیاد شده است که باعث رشد تعداد موقعیت باز شده است
از روی تغییر تعداد موقعیت های باز به تنهایی نمی
توان چیزی را استنباط کرد. و زمانی می تواند به عنوان یه المان کمک کننده موثر
باشد که همزمان به افزایش ، کاهش و یا ثابت ماندن نمودار قیمتی دارایی پایه و شرایط بازار نیز توجه کنید
در این مقاله تفسیری از رفتار سفته بازان با توجه به تغییرات موقعیت های باز یک قرارداد پرتراکنش ارائه شده است که به درک درست از نحوه کاربرد موقعیت های باز در معاملات کمک می کند
لازم به ذکر است دسترسی به نمودارهای موقعیت باز از طریق زنجیره قرارداد ها و یا دیده بان سایت از طریق ایکن های تعبیه شده امکان پذیر است
نمودار موقعیت باز برای هر قرارداد
نمودار تغییرات روزانه کل موقعیت های باز
نمودار تعداد موقعیت باز بر حسب قیمت اعمال ( برای هر تاریخ سر رسید به صورت مجزا)
✨
تهیه و تنظیم: محیا حسین زاده