در موعد سر رسید قرارداد اپشن دارنده موقعیت می تواند از منوی تعبیه شده در سمت راست برنامه، گزینه های تسویه فیزیکی و نقدی را انتخاب کند.(تسویه نقدی یک روز قبل از تسویه فیزیکی می باشد)
تسویه نقدی
از صفحه باز شده کاربر می تواند با توجه به تعداد موقعیت های باز اقدام به ثبت درخواست خود نماید.
با انتخاب ثبت درخواست صفحه ای باز می شود که امکان انتخاب دو وضعیت جهت تسویه نقدی برای شما فراهم می شود
اعمال حداکثری : با انتخاب این گزینه تمامی موقعیت های باز شما در نماد مربوطه در روز تسویه نقدی شرکت
داده خواهد شد . برای مثال اگر 120 قرارداد داشته باشید با انتخاب این گزینه تمام 120 قرارداد (معادل 120 هزار سهم) در تسویه نقدی شرکت داده خواهند شد.
تعداد موقعیت های مورد نظر جهت تسویه : با انتخاب این گزینه می توانید هر میزان از تعداد موقعیت های خود که تمایل به تسویه نقدی دارید را وارد می نمایید.
بعد از تکمیل اطلاعات داخل فرم می بایست در بروی ثبت درخواست کلیک نمایید.
با کلیک بر روی "ثبت درخواست " درخواست تسویه نقدی شما همراه با گزینههایی که برای آن فعال کردهاید برای کارگزاری فرستاده شده و کارگزاری پس از چک کردن شروط لازم آنرا برای اتاق پایاپای در شرکت سپردهگذاری مرکزی ارسال میکند.
با اعلام پایان یافتن زمان ثبت درخواست تسویه نقدی از سمت مدیریت فناوری بورس می بایست منتظر اعلام نتایج تسویه نقدی باشید.
پس از اعلام ، در قسمت گزارش ها بخش گزارش تسویه اختیار ها تعداد موقعیت تخصیص یافته نمایش داده می شود .
پس از اتمام زمان تسویه نقدی و مشخص شدن نتایج آن ، زمان تسویه فیزیکی شروع می شود ( در حال حاضر زمان شروع تسویه فیزیکی یک روز پس از انجام تسویه نقدی می باشد ) به منظور ثبت درخواست کافیست بر روی تب درخواست تسویه فیزیکی اختیار کلیک نمایید.
نکته : در روش تسویه نقدی بدون نیاز به نقل و انتقال سهم ، صرفا وجه بدهکار یا بستانکار مابین طرفین قرارداد ردو بدل می شود. زمانی که در خواست تسویه نقدی می دهید تمایل خود را نشان داده اید تا بجای انتقال سهم به پرتفوی فقط ما به التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم به شما پرداخت شود
این روش برای زمانی مناسب است که شما پول لازم برای پرداخت قیمت اعمال قرارداد را در تسویه فیزیکی ندارید ولی می خواهیدقرارداد را اعمال کنید
تسویه فیزیکی
از صفحه باز شده کاربر می تواند با توجه به تعداد موقعیت های باز اقدام به ثبت درخواست خود نماید.
با انتخاب ثبت درخواست صفحه ای باز می شود که امکان انتخاب وضعیت های مختلف جهت تسویه فیزیکی برای شما فراهم می شود
موافقت با تسویه فیزیکی در
حالت زیان : با انتخاب این گزینه در صورتیکه قرارداد
شما حتی در شرایط در زیان باشد موافقت خود را با تسویه فیزیکی اعلام می نمایید.( جهت آشنایی با انواع وضعیت مالی آپشنها این مقاله را مطالعه نمایید)
اعمال حداکثری : با انتخاب این گزینه تمامی موقعیت های باز شما در نماد مربوطه
( این تعداد با توجه به باقیمانده تعداد موقعیت های
شما پس از تسویه نقدی نمایش داده می شود ) در تسویه فیزیکی شرکت داده خواهد شد.
تعداد موقعیت های مورد نظر جهت تسویه : شما در این کادر هر میزان از تعداد موقعیت های خود که تمایل به تسویه فیزیکی دارید را وارد می نمایید.
بعد از تکمیل اطلاعات داخل
فرم می بایست در بروی ثبت درخواست کلیک نمایید و منتظر اعلام نتایج تسویه فیزیکی از مدیریت
فناوری بورس ( معمولا بروز رسانی روز کاری بعد انجام می شود ) باشید.
مبلغ مورد نیاز جهت تسویه فیزیکی :
(قیمت اعمال نماد × اندازه قرارداد × تعداد موقعیت) + مبلغ کارمزد تسویه
چند نکته
1.هنگامی که درخواست تسویه نقدی برای اتاق پایاپای فرستاده میشود، دارندگان موقعیت بازِ خریدِ موافق با تسویه نقدی را با دارندگان موقعیت بازِ فروشِ موافق با تسویه نقدی تطابق میدهند و سپس بر اساس فرآیند تخصیص اعلام شده در مشخصات قرارداد، فرایند تسویه را انجام میدهند. ( تخصیص موقعیتها در اتاق پایاپای به 4 روش میتواند انجام شود که در این مقاله به توضیح ان پرداخته ایم)
2.اعمال به روش تسویه نقدی تنها برای قراردادهای اختیار معاملهای که از نظر وضعیت مالی "در سود" هستند ممکن خواهد بود .
3.اگر دارندگان موقعیت باز فروش در زمان اعمال، تعهدات خود را ایفا نکنند، نکول کردهاند و خسارات مربوطه از وجوه بلوکه شده مشتری نزد کارگزار کسر شده و در صورت عدم کفایت این وجوه، جبران ما به التفاوت بر عهده کارگزار میباشد. ( جهت اشنایی با مفهوم نکول این مقاله مطالعه شود)
4.اگر قرارداد اختیار معاملهای تخصیص یافته باشد اما قابل اعمال فیزیکی نباشد (برای مثال شخص وجه لازم برای خرید سهام در قرارداد اختیار فروش یا سهم لازم برای فروش در قرارداد اختیار خرید را نداشته باشد)، نکول در ایفای تعهدات محسوب شده و بر اساس قیمت پایانی دارایی پایه، در روز تسویه فیزیکی، تسویه نقدی انجام میشود و کارگزار متناسب با موقعیتهای باز مشتریان خود که تسویه نقدی شده است، مشمول خسارتهای مقرر در مشخصات قرارداد میشود (این دو بند دلیل سختگیرهای کارگزاریها در ارائه معاملات آپشن به عموم است)
چند سوال
سوال: فقط میتوان یک روش تسویه را انجام داد؟
خیر . همانطور که گفته شد تسویه نقدی یک روز قبل از تسویه فیزیکی است و نتایج تسویه نقدی قبل از شروع فرایند تسویه فیزیکی به اطلاع افراد میرسد. در صورتی که تسویه نقدی موفقیت آمیز نبود، میتوان در تسویه فیزیکی شرکت کرد. البته لزومی ندارد حتما در تسویه نقدی شرکت کنید. تسویه نقدی برای مواقعی است که پول کافی یا سهم کافی را برای اعمال قرارداد در دست ندارید.
سوال: اگر در موعد سررسید، سهم پایه و آپشنهای آن متوقف باشند، اعمال قرارداد به چه صورتی است؟
مطابق ماده 42 در دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله، در صورت متوقف بودن دارایی پایه
الف در زمان تسویه نقدی، بر اساس آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، تسویه نقدی انجام میشود.
ب در زمان تسویه فیزیکی به مقدار موجودی دارایی پایه در کد معاملاتی دارنده موقعیت باز فروش اختیار خرید، تسویه به صورت فیزیکی انجام شده و مابقی موقعیتهای تخصیص یافته وی بر اساس آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، تسویه نقدی خواهد شد
( در مقاله بسته یا متوقف بودن نماد پایه در زمان سر رسید به طور مفصل به توضیح این مورد پرداخته ایم )