تسویه فیزیکی و نقدی قراردادهای آپشن در پنل آنلاین پلاس تدبیر

در موعد سر رسید قرارداد آپشن، دارنده موقعیت می تواند از منوی برنامه وارد صفحه تسویه اوراق مشتقه شود.(تسویه نقدی یک روز قبل از تسویه فیزیکی می باشد)

تسویه نقدی

از صفحه باز شده در تب درخواست تسویه نقدی اختیار با توجه به زمان نمایش داده شده در ستون " آخرین مهلت ثبت درخواست " کاربر می تواند با توجه به تعداد موقعیت های باز اقدام به ثبت درخواست خود نماید

در روش تسویه نقدی بدون نیاز به نقل و انتقال سهم ، صرفا وجه بدهکار یا بستانکار مابین طرفین قرارداد ردو بدل می شود. زمانی که در خواست تسویه نقدی می دهید تمایل خود را نشان داده اید تا بجای انتقال سهم به پرتفوی فقط ما به التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم به شما پرداخت شود.

این روش برای زمانی مناسب است که شما پول لازم برای پرداخت قیمت اعمال قرارداد را در تسویه فیزیکی ندارید ولی می خواهیدقرارداد را اعمال کنید

در این فرم امکان انتخاب وضعیت های مختلف برای تسویه نقدی به شرح زیر در نظر گرفته شده است.

موافقت با تسویه به کسر : با انتخاب این گزینه در صورتیکه بخشی از قرارداد شما قابل تسویه نقدی باشد شما موافقت خود را اعلام می نمایید. به عنوان مثال در صورتیکه اندازه قرار داد 1000 باشد تعداد سهم قابل تخصیص جهت تسویه نقدی 750 سهم باشد شما با توجه به تایید آیتم بالا،برای 750 سهم تسویه نقدی صورت خواهد گرفت و برای الباقی 250 سهم مانده ، فرآیند تسویه نقدی و فیزیکی انجام نمی شود و به عبارتی 250 سهم مانده سوخت می شود.

اعمال حداکثری : با انتخاب این گزینه تمامی موقعیت های باز شما در نماد مربوطه در روز تسویه نقدی شرکت داده خواهد شد . برای مثال اگر 120 قرارداد داشته باشید با انتخاب این گزینه تمام 120 قرارداد (معادل 120 هزار سهم) در تسویه نقدی شرکت داده خواهند شد.

تعداد درخواست برای تسویه : اگر گزینه اعمال حداکثری را انتخاب نکرده باشید، با وارد کردن عدد دلخواه در این فیلد، هر تعداد از موقعیت‌های خود که تمایل به تسویه نقدی دارید را وارد فرایند تسویه نقدی خواهید کرد.

موافقت با اعمال در صورت کسری موقعیت : این امکان فقط در زمانی کاربرد دارد که کاربر قبلا فیلد تعداد درخواست برای تسویه را وارد کرده باشد و در زمان تسویه تعداد موقعیت های وی کمتر از تعداد درخواستی باشد. در این صورت با انتخاب این گزینه حداکثر تعداد موقعیت باز موجود در دارایی کاربر در تسویه نقدی شرکت داده میشود. مثلا در صورتیکه کاربر تعداد 20 موقعیت خرید قبلا داشته و درکادر مربوط به تعداد درخواست برای تسویه تعداد 10 موقعیت را وارد کرده باشد درصورتیکه تعداد موقعیت کاربر قبل از شروع تسویه تغییر کند مثلا تعداد موقعیت باز کاربر در روز تسویه به 9 موقعیت کاهش یافته باشد. در روز تسویه 9 موقعیت مانده ، جایگزین 10 موقعیت وارد شده قبلی میشود

بعد از تکمیل اطلاعات داخل فرم می بایست در بروی ثبت درخواست کلیک نمایید.

با کلیک بر روی "ثبت درخواست تسویه نقدی" درخواست تسویه نقدی شما همراه با گزینه‌هایی که برای آن فعال کرده‌اید برای کارگزاری فرستاده شده و کارگزاری پس از چک کردن شروط لازم آنرا برای اتاق پایاپای در شرکت سپرده‎‌گذاری مرکزی ارسال می‌کند.

با اعلام پایان یافتن زمان ثبت درخواست تسویه نقدی از سمت مدیریت فناوری بورس می بایست منتظر اعلام نتایج تسویه نقدی باشید پس از اعلام ، در ستون "تعداد موقعیت اعمال شده" تعداد موقعیت تخصیص یافته نمایش داده می شود و محاسبات مربوط به تسویه نیز بروز رسانی می گردد.

پس از اتمام زمان تسویه نقدی و مشخص شدن نتایج آن ، زمان تسویه فیزیکی شروع می شود ( در حال حاضر زمان شروع تسویه فیزیکی یک روز پس از انجام تسویه نقدی می باشد ) به منظور ثبت درخواست کافیست بر روی تب درخواست تسویه فیزیکی اختیار کلیک نمایید.

تسویه فیزیکی

از منوی برنامه وارد صفحه تسویه اوراق مشتقه شوید. از صفحه باز شده در تب درخواست تسویه فیزیکی اختیار با توجه به تعداد موقعیت های باز اقدام به ثبت درخواست خود نمایید

زمان ثبت درخواست جهت تسویه فیزیکی، از ساعت 12:30 تا 15:00 در روز سررسید است. به عنوان مثال 120 عدد قرارداد ضخود7076 که از نوع اختیارِ خرید است را در دست دارید، قیمت اعمال این قرارداد 250 تومان است، اگر قیمت دارایی پایه (یعنی سهم خودرو) در روز تسویه فیزیکی 300 تومان باشد و بخواهید تسویه فیزیکی انجام بدهید، باید برای هر سهم قیمت اعمال آنرا (250 تومان) به طرف مقابل پرداخت کنید تا 120 هزار سهم تعهد داده شده را از طریق اتاق پایاپای بورس، به کد شما منتقل شود و بعد بروید در بازار نقدی هر کدام را به قیمت 300 تومان بفروشید. پس اگر دارنده قرارداد از نوع اختیارِ خرید هستید، همانطور که گفته شد، چون بایستی مبلغ قیمت اعمال را بپردازید، قبل از ارسال درخواست تسویه فیزیکی، از شارژ بودن حساب خود به اندازه کافی مطمئن شوید. اگر دارنده قرارداد از نوع، اختیارِ فروش هستید، قبل از ارسال درخواستِ اعمال، مطمئن شوید که تعداد سهم کافی برای فروش به طرف مقابل قرارداد، را در پورتفوی خود دارید.

در این فرم امکان انتخاب وضعیت های مختلف برای تسویه فیزیکی به شرح زیر در نظر گرفته شده است:

موافقت با تسویه در زیان/بی تفاوت : با انتخاب این گزینه در صورتیکه قرارداد شما حتی در شرایط در زیان

و یا بی تفاوت باشد موافقت خود را با تسویه فیزیکی اعلام می نمایید.( جهت آشنایی با انواع وضعیت مالی آپشن‎‌ها این مقاله را مطالعه نمایید)

اعمال حداکثری : با انتخاب این گزینه تمامی موقعیت های باز شما در نماد مربوطه ( این تعداد با توجه به باقیمانده تعداد موقعیت های شما پس از تسویه نقدی نمایش داده می شود ) در تسویه فیزیکی شرکت داده خواهد شد.

تعداد درخواست برای تسویه : شما در این کادر هر میزان از تعداد موقعیت های خود که تمایل به تسویه فیزیکی دارید را وارد می نمایید

بعد از تکمیل اطلاعات داخل فرم می بایست در بروی ثبت درخواست کلیک نمایید و منتظر اعلام نتایج تسویه فیزیکی از مدیریت فناوری بورس ( معمولا بروز رسانی روز کاری بعد انجام می شود ) باشید.

مبلغ مورد نیاز جهت تسویه فیزیکی :

(قیمت اعمال نماد × اندازه قرارداد × تعداد موقعیت) + مبلغ کارمزد تسویه

چند نکته

1.هنگامی که درخواست تسویه نقدی برای اتاق پایاپای فرستاده می‌شود، دارندگان موقعیت بازِ خریدِ موافق با تسویه نقدی را با دارندگان موقعیت بازِ فروشِ موافق با تسویه نقدی تطابق می‌دهند و سپس بر اساس فرآیند تخصیص اعلام شده در مشخصات قرارداد، فرایند تسویه را انجام می‌دهند. (تخصیص موقعیت‌ها در اتاق پایاپای به 4 روش می‎‌تواند انجام شود که در این مقاله به توضیح ان پرداخته ایم).

2.اعمال به روش تسویه نقدی تنها برای قراردادهای اختیار معامله‌ای که از نظر وضعیت مالی "در سود" هستند ممکن خواهد بود.

3.اگر دارندگان موقعیت باز فروش در زمان اعمال، تعهدات خود را ایفا نکنند، نکول کرده‌اند و خسارات مربوطه از وجوه بلوکه شده مشتری نزد کارگزار کسر شده و در صورت عدم کفایت این وجوه، جبران ما به التفاوت بر عهده کارگزار می‌باشد. ( جهت اشنایی با مفهوم نکول این مقاله مطالعه شود)

4.اگر قرارداد اختیار معامله‌ای تخصیص‌ یافته باشد اما قابل اعمال فیزیکی نباشد (برای مثال شخص وجه لازم برای خرید سهام در قرارداد اختیار فروش یا سهم لازم برای فروش در قرارداد اختیار خرید را نداشته باشد)، نکول در ایفای تعهدات محسوب شده و بر اساس قیمت پایانی دارایی پایه، در روز تسویه فیزیکی، تسویه نقدی انجام می‌شود و کارگزار متناسب با موقعیت‌های باز مشتریان خود که تسویه نقدی شده است، مشمول خسارت‌های مقرر در مشخصات قرارداد می‌شود (این دو بند دلیل سخت‌گیرهای کارگزاری‌ها در ارائه معاملات آپشن به عموم است)

چند سوال

سوال: فقط می‌توان یک روش تسویه را انجام داد؟

خیر .همانطور که گفته شد تسویه نقدی یک روز قبل از تسویه فیزیکی است و نتایج تسویه نقدی قبل از شروع فرایند تسویه فیزیکی به اطلاع افراد می‌رسد. در صورتی که تسویه نقدی موفقیت آمیز نبود، می‌توان در تسویه فیزیکی شرکت کرد. البته لزومی ندارد حتما در تسویه نقدی شرکت کنید. تسویه نقدی برای مواقعی است که پول کافی یا سهم کافی را برای اعمال قرارداد در دست ندارید.

سوال: اگر در موعد سررسید، سهم پایه و آپشن‌های آن متوقف باشند، اعمال قرارداد به چه صورتی است؟

مطابق ماده 42 در دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله، در صورت متوقف بودن دارایی پایه

الف در زمان تسویه نقدی، بر اساس آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، تسویه نقدی انجام می‌شود.

ب در زمان تسویه فیزیکی به مقدار موجودی دارایی پایه در کد معاملاتی دارنده موقعیت باز فروش اختیار خرید، تسویه به صورت فیزیکی انجام شده و مابقی موقعیت‌های تخصیص یافته وی بر اساس آخرین قیمت مبنای دارایی پایه، تسویه نقدی خواهد شد

( در مقاله بسته یا متوقف بودن نماد پایه در زمان سر رسید به طور مفصل به توضیح این مورد پرداخته ایم )