اهرم (Leverage) اصطلاحی است که در دنیای مالی برای اشاره به روشی جهت تکثیر سود یا زیان استفاده میشود. این مفهوم همانند اهرم فیزیکی که قدرت فرد را برای جابجایی اجسام سنگین افزایش می‌دهد توان معاملاتی سرمایه‌گذاران را در بازارهای مالی تقویت میکند.
کاربرد های اهرم در اختیار معامله
1. افزایش توان معاملاتی در شرایطی که فرد توان تأمین کل مبلغ مورد نیاز برای انجام معامله را ندارد . اهرم می‌تواند راهگشا باشد.
2. استفاده از فرصت های معاملاتی با سرمایه کم
یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایجاد اهرم مالی، اختیار معاملات (Options) می‌باشند. این ابزارها به دلیل ماهیت زمان دار بودن قرارداد ها و وجود اهرم جزء ابزارهای پرریسک محسوب می‌شوند.
مثالی از مقایسه سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام و استفاده از اختیار معامله
فرض کنید علی و رضا تصمیم گرفته‌اند در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنند. آنها هر دو به سهام شرکت “الف” علاقه‌مند شده‌اند و معتقدند قیمت این سهم در آینده نزدیک افزایش خواهد یافت. اما هر کدام به شیوه ای متفاوت اقدام به سرمایه گذاری می کنند
سرمایه‌گذاری علی به صورت خرید مستقیم سهام است
علی 10 میلیون تومان پس‌انداز دارد و تصمیم می‌گیرد تمام آن را در سهام شرکت “الف” سرمایه‌گذاری کند.
- قیمت هر سهم : 400 تومان
- تعداد سهام خریداری شده : 25,000 سهم (10,000,000 ÷ 400)
بعد از مدتی، همانطور که پیش‌بینی کرده بودند، قیمت سهم به 500 تومان می‌رسد. او تصمیم می‌گیرد سهام خود را بفروشد
- قیمت فروش هر سهم : 500 تومان
- مبلغ کل فروش : 12,500,000 تومان (25,000 × 500)
- سود علی : 2,500,000 تومان (12,500,000 - 10,000,000)
علی از سرمایه‌گذاری خود 25% سود کسب کرده است.
سرمایه‌گذاری رضا با استفاده از اختیار معامله است
رضا فقط 1 میلیون تومان برای سرمایه‌گذاری دارد، اما می‌خواهد از فرصت افزایش قیمت سهام شرکت “الف” استفاده کند. او تصمیم می‌گیرد از اختیار معامله استفاده کند.
- قیمت هر سهم : 400 تومان
- قیمت هر قرارداد اختیار خرید : 40 تومان (با قیمت اعمال 400 تومان)
- تعداد قراردادهای خریداری شده : 25 قرارداد (هر قرارداد معادل 1000 سهم)
رضا با 1 میلیون تومان خود، حق خرید 25,000 سهم را به دست می‌آورد.
وقتی قیمت سهم به 500 تومان می‌رسد، رضا تصمیم می‌گیرد قراردادهای خود را بفروشد:
- قیمت فروش هر قرارداد: 110 تومان
- مبلغ کل فروش: 2,750,000 تومان (25 × 1000 × 110)
- سود رضا: 1,750,000 تومان (2,750,000 - 1,000,000)
رضا از سرمایه‌گذاری خود 175% سود کسب کرده است!
مقایسه نتایج
علی با سرمایه‌گذاری 10 میلیون تومان، 2.5 میلیون تومان سود کرد (25% بازدهی).
رضا با سرمایه‌گذاری 1 میلیون تومان، 1.75 میلیون تومان سود کرد (175% بازدهی).
نکته طلاییرضا با استفاده از اختیار معامله، توانست با سرمایه کمتر، بازدهی بیشتری کسب کند. این همان قدرت اهرم است
اگر رضا 10 میلیون تومان را در اختیار معامله سرمایه‌گذاری می‌کرد، سود او به طور نظری می‌توانست به 17.5 میلیون تومان برسد
اما به یاد داشته باشید همانطور که سود در معاملات اختیار معامله می‌تواند چندین برابر شود، زیان نیز می‌تواند به همان نسبت افزایش یابد.
فرمول محاسبه اهرم
در اختیار معامله به سرمایه‌گذار امکان خرید یا فروش یک دارایی پایه با پرداخت پرمیوم داده میشود. این بدان معناست که سرمایه‌گذار تنها با بخشی از هزینه لازم برای خرید مستقیم آن دارایی، می‌تواند از تغییرات قیمت بهره‌برداری کند. بنابراین اهرم ابزاری قدرتمند در معاملات اختیار است که می‌تواند سود (و زیان) شما را تقویت کند. برای بهره‌برداری واقعی از پتانسیل آن، باید بدانیم چگونه آن را به درستی محاسبه کنیم.
برای محاسبه صحیح اهرم احتیاج به ضریب دلتا داریم و به این صورت محاسبه می شود.
اهرم = (قیمت سهم پایه ÷ قیمت قرارداد) × مقدار دلتا
توجه داشته باشید که قیمت قراردادها یک به یک و متناسب با قیمت سهم تغییر نمی‌کنند بلکه مطابق دلتا تغییر میکند
دلتا یکی از ضرایب پوشش ریسک یونانی است که حساسیت قیمت آپشن ( پرمیوم ) را به تغییرات قیمت سهم پایه می سنجد مثلاً اگر دلتای یک قرارداد 0.7 باشد . وقتی قیمت سهم پایه 50 تومان تغییر کند قیمت آن قرارداد باید 70 درصد این تغییر، تغییر کند، بنابراین وقتی که قیمت سهم پایه از 400 به 450 تومان برسد، قیمت آن قرارداد 35 تومان تغییر میکند و از 20میشود 55 تومان.
نکته : دلتا در قراردادهای شدیداً در سود، معمولاً یک یا خیلی نزدیک به یک هست، یعنی هر تغییری در قیمت سهم پایه باعث همان مقدار تغییر در قیمت قرارداد میشود. اگر قیمت سهم 10 تومان زیاد شود، قیمت قرارداد هم عیناً 10 تومان زیاد میشود. پس تا زمانی که دلتای یک برقرار است میتوان گفت ، واقعاً اهرم فعلی برای فردا هم محقق میشود.
اما به دلیل شرایط خاص بازار، عمدتاً به خاطر جو روانی که صف فروش و خرید می‌سازد، دیده میشودکه قراردادهای شدیداً در سود که قطعاً دلتای 1 دارند تغییرات قیمتی ، یک به یک متناسب با تغییرات سهم ندارند!
مقایسه معاملات ساده و اهرمی در بازار سرمایه
در تصویر زیر به مقایسه و بررسی سود محتمل با یک میزان سرمایه در حالت استفاده از اهرم و بدون ان پرداخته ایم
در صورتی که 4میلیون سرمایه داشته باشید در قیمت 400 تومان قادر خواهید تعداد 10 هزار سهم بخرید و قصد دارید با افزایش 10 تومان در قیمت سهم و رسیدن به 410 تومان اقدام به فروش سهم کنید که 100هزارتومان سود تخمینی شما می شود
اما در صورتی که بخواهید از اهرم استفاده کنید با همان سرمایه اقدام به خرید قراردادی با اعمال 400 به قیمت 20 تومان به تعداد 200 قرارداد ( 200000 سهم) می کنید این قرارداد دلتای 0.65 و اهرم 13 دارد . با این مفروضات و مطابق دلتا قیمت تخمینی قرارداد در صورتی که 10 تومان افزایش قیمت در سهم وجود داشته باشد. قیمت برابر می شود با 26.5 اما سود شما برابر می شود با 1میلیون و 300 هزار تومان
محاسبه اهرم در دیده‌بان سایت آپشن
در دیده‌بان سایت آپشن باز ، اهرم به صورت پیش‌فرض محاسبه میشود. علاوه بر این شما می‌توانید از طریق فرمول نویسی اهرم را برای موارد و محاسبات دیگر نیز استفاده کنید.
نحوه استفاده از تابع CalcLeverage
برای اطلاع از چگونگی کار با تابع CalcLeverage، به بخش “راهنمای فرمول‌نویسی / تابع‌های سایت آپشن” مراجعه کنید. در این بخش توضیحات کاملی درباره نحوه استفاده از این تابع ارائه شده است.
ایجاد ستون جدید
اگر می‌خواهید یک ستون جدید برای نمایش اهرم ایجاد کنید به قسمت “نمونه‌های کاربردی” در بخش “راهنمای فرمول‌نویسی” مراجعه کنید. در آنجا، روش ایجاد ستون‌های جدید به طور کامل شرح داده شده است.
سوال متداول
قیمت قرارداد کدام یک از قیمت ها (آخرین قیمت، قیمت پایانی، تقاضا و عرضه) برای محاسبه اهرم در نظر گرفته می شود ؟
پاسخ : بصورت پیش فرض قیمتی که شما به عنوان مبنای محاسبه انتخاب کردید در نظر گرفته می شود .
مثال
ایجاد فیلتری که فقط قراردادهایی که اهرم بالای 2 دارند را نمایش دهد
در صفحه دیده بان اختیار معامله روی ساخت فیتر کلیک کنید و فرمول زیر را درون باکس مربوطه بنویسد و آن را ذخیره کنید.
CalcLeverage() >= 3
مادامی که فیلتر فعال باشد ( تیک داشته باشد) فقط قراردادهایی که دارای اهرم 2 و بالاتر باشند را در خروجی مشاهده می کنید